Tου Χρυσόστομου Κεβρεκάκη
Βλέπουμε ότι γίνονται ενέργειες για τον χωρισμό της δημοκρατικής μας πολιτείας από την Εκκλησία. Τι σημαίνει όμως αυτό; Και, εν τέλει, σε τι συνίσταται; Θα ’λεγα ότι εάν δεχθούμε ότι ως δημοκρατική πολιτεία εννοούμε ένα σύνολο κανόνων και διαδικασιών που διασφαλίζουν την ελεύθερη και αυτόνομη λειτουργία της κοινωνίας, χωρισμός σημαίνει εκκοσμίκευση της πολιτείας. Και ο χωρισμός αυτός συνίσταται στη θεσμική αποδέσμευση των πολιτειακών διαδικασιών από οποιαδήποτε προ-πολιτειακή επιλογή.
Τέτοια ακριβώς είναι η θεσμοθετημένη συνταγματικά θρησκευτική επιλογή. Χωρίς την αποδέσμευση αυτή αναιρείται ακόμη και η ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης. Ας θυμηθούμε ότι με το διάταγμα των Μεδιολάνων ο πρώτος χριστιανός ηγεμόνας της ιστορίας, ο Μέγας -αλλά ταυτοχρόνως και Άγιος- Κωνσταντίνος θέσπισε απλώς τον σεβασμό προς την οποιαδήποτε θεότητα.
Χωρίς αυτήν τη θεσμική αποδέσμευση αναιρείται και η δυνατότητα του ελεύθερου λαού να προσδίδει νόημα στην εθνική και τη θρησκευτική του ιδιαιτερότητα. Από τη στιγμή δηλαδή που η ιδιαιτερότητα αυτή θεσπίζεται καταστατικά (συνταγματικά, δηλ. εκ των προτέρων), αναδεικνύεται ως δοτή και μόνιμη, και το περιεχόμενό της προσδιορίζεται όχι από την ελεύθερα μεταβαλλόμενη κοινωνία, αλλά από εκείνους που σε κάποια συγκυρία εξέφραζαν την πολιτειακή εξουσία.
Κάτι τέτοιο όμως αντίκειται στο κεντρικό νόημα της δημοκρατικής πολιτείας. Μια ελεύθερη και κατά πλειοψηφία χριστιανική κοινωνία όχι μόνο δεν προϋποθέτει μια επίσημα ονομαζόμενη χριστιανική πολιτεία, αλλά αναιρείται απ’ αυτή. Από τη στιγμή που η Ελλάς των χριστιανών Ελλήνων μπαίνει σε εισαγωγικά και αναδεικνύεται σε δεσμευτικό εθνόσημο, παύει να εκφράζει απλώς την εξουσία, παρελθούσα, παρούσα ή ίσως και μέλλουσα. Μία εκ του Συντάγματος κατοχυρωμένη πίστη απειλεί να αλλοιώσει την πίστη.
Και, για να το πούμε πιο απλά, τον χριστιανό δεν τον παράγει η δημοκρατική πολιτεία αλλά ο ίδιος ο χριστιανισμός, καθώς λειτουργεί οργανωμένος ελεύθερα και αυτόνομα ως Εκκλησία, σε μια ελεύθερη κοινωνία. Ο χριστιανός που παράγει η πολιτεία είναι ψεύτικος.
Και πάντως ας θυμόμαστε τούτο: πλαίσιο ελεύθερης ανάπτυξης της θρησκευτικής συνείδησης και άσκησης της λατρείας ήταν πάντοτε και θα είναι το δημοκρατικό πολίτευμα. Αντίθετα, στο «κράτος του Θεού» η δημοκρατία δεν ζει. Αλλά ούτε και η θρησκεία ζει στο κράτος του Θεού. Ζει μόνο η θρησκευτική εκδοχή του εξουσιάζοντος, που συνήθως «θεμελιώνει» την πολιτική του αυθαιρεσία με τον θείο Λόγο (thanks to teacher).
Ο Χρυσόστομος Κεβρεκάκης είναι δικηγόρος και πρώην πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Καβάλας